ALGEMEEN

De Haarlemse Toneelgroep Het Volk is een klein gezelschap, dat inmiddels 40 jaar naar Nederlandse en Vlaamse theaters reist en het publiek pleziert met eigenzinnige voorstellingen. Het gezelschap staat jaarlijks rond de honderd keer op de planken. Gemiddeld genieten zo’n tienduizend theaterliefhebbers per seizoen van de voorstellingen.
Het Volk werd sinds 1997 structureel gesubsidieerd door de overheid. In haar laatste advies schreef de adviescommissie van het Fonds der Podiumkunsten, de instantie die over de subsidies beslist: ’De commissie ziet Het Volk als kleine meesters van het literaire volkstoneel en vindt de groep een belangrijke aanvulling op het Nederlandse toneelbestel’.
Het gezelschap sleepte diverse prijzen in de wacht. In 1992 de Prosceniumprijs – voor de producties Toblerone en Het Laatste Kievitsei en een jaar later de Noord-Hollandse theatertrofee. Bij het 25-jarig bestaan in 2001 werd Het Volk verblijd met de erepenning van de stad Haarlem. In 2010 werd het gezelschap genomineerd voor de Johan Kaart-prijs.
In 2016 ontving het gezelschap de oeuvreprijs in het kader van de uitreiking van de Haarlemse Olifant.

De mensen
Een vaste waarde bij de totstandkoming van de producties van Het Volk is Jan Heijer (zie www.janheijer.nl). Hij is sinds 1993 vaste vormgever en drukt met zijn altijd verrassende decors een geheel eigen stempel op de voorstellingen. Hij doet als acteur mee aan enkele voorstellingen en maakt de publiciteitsfoto’s.
Grafisch vormgever Jacques Overtoom geeft het Volk een gezicht bij het ontwerpen van de affiches en flyers.

Het begin
Bert Bunschoten en Wigbolt Kruijver vinden in 1976 de tijd rijp voor een nieuwe toneelgezelschap. Ze willen toegankelijk en herkenbaar theater maken, gekenmerkt door een liefderijke aandacht voor de Nederlandse taal. De naam toneelgroep Het Volk wordt gekozen vanwege de talloze voorstellingen die ze spelen van Brand in de Jongejan, een aandoenlijk volksdrama uit 1901 van Herman Heijermans.
Al snel willen ze meer dan alleen bestaand repertoire spelen. De twee acteurs zetten literaire teksten van Elsschot (Dwaallicht), Bordewijk (Bint, wordt bij Het Volk De Hel), Daisne (De Trein der Traagheid) en Haverschmidt (Dominee Fluit) naar hun hand. Tevens worden in de beginperiode coproducties gemaakt met onder meer Technische Theatergroep Perspekt, Het Publiekstheater (Hamlet), Toneelgroep Amsterdam (De Twaalf Gezworenen) en de Shakespeare Compagnie o.l.v. Adrian Brine.

De zelfgeschreven stukken
De logische stap naar het zelf schrijven van stukken wordt gezet nadat acteur Joep Kruijver in 1989 het gezelschap is komen versterken. Met de zogenoemde ’Trilogie van het mannelijk onvermogen’ – Blauwdruk (1989), Kaaljakkers (1990) en Het Laatste Kievitsei (1992) – introduceert Het Volk de heel eigen thematiek, die – hoewel de dertien latere voorstellingen soms heel anders van karakter en sfeer zijn – tot op heden nooit meer echt wordt losgelaten: die van het ‘mannelijk onvermogen’. Van de trilogie werd door de VPRO een televisiebewerking gemaakt die onder de titel Afhoeken, Scheurleer en Oestersex in april 1993 wordt uitgezonden.
Inmiddels heeft in 1992 Aike Dirkzwager zijn intrede gedaan als regisseur van Het Laatste Kievitsei. Hij zal bij elf van de twaalf latere zelfgeschreven toneelstukken als schrijver/dramaturg zijn bijdrage leveren en ook soundscapes en videobijdragen produceren. Zo heeft het gezelschap zich in de afgelopen twintig jaar ontwikkeld tot een hechte groep rond de vier makers. In hun werk komen absurdisme, humor en ontroering samen in toneelstukken waarin mededogen met de mens, als eeuwige underdog en gedoemd verliezer, centraal staat.

Het Volk-repertoire op een rijtje: Nooit meer dansen (1993), Golden Fiction (1995), Het Volk in Dothan (1996), Gebakken Meeuw (1999), Een Zomerjurk vol Verdriet (2000), Vlegeljaren (2003), Logement van Dijk (2004; met gastacteur Jan Heijer), Sprongen in het Duister (2005), Helden zonder Glorie (2006; geschreven door Don Duyns), Wat niet mag (2006, naar het toneelstuk van J.M. IJssel de Schepper-Becker uit 1932; met als gastacteurs Minke en Karlijn Kruijver), Oidiepoes (2008; met als gastacteurs Minke en Karlijn Kruijver), De Opportunist (2009; naar een idee en onder regie van Michael Helmerhorst; met als gastacteurs Minke en Karlijn Kruijver) en De Drie Verdrietige Eenzame Mannen (2010), Het Jubileum (2011, met als gastacteur Steven de Jong), en Herfst in Schoorl (2013). Vervolgens een reprise van Het Dwaallicht (2014), en een herneming t.g.v. het 40-jarig jubileum van Het Volk in Dothan (2015)
De eerste acht toneelstukken worden in 2001 ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan gebundeld in het lijvige boekwerk ‘Het mannelijk onvermogen in 8 toneelstukken’. In 2012 volgt het tweede deel: 'Het mannelijk onvermogen in nog eens 9 toneelstukken'.

Andere stukken
Hoewel Het Volk furore maakt met de oorspronkelijke toneelstukken, wordt de samenwerking met andere schrijvers en theatermakers niet geschuwd. Soms worden schrijfopdrachten verleend, dan weer wordt samengewerkt met andere theatermakers en een enkele keer wordt een bestaand stuk op het repertoire genomen. Het gaat hier de ene keer om lunchvoorstellingen die slechts enkele keren worden gespeeld en de andere keer om grotere producties waarmee veelvuldig wordt gereisd.
Hieronder een kort overzicht van deze ’andere stukken’.

1991 Toblerone, geschreven door Louis Ferron, een voorstelling geregisseerd door Aike Dirkzwager bij het instituut voor theateronderzoek in Amsterdam, dat daarvoor Wigbolt Kruyver en Bert Bunschoten als acteurs uitnodigde. De eerste samenwerking tussen Het Volk en Dirkzwager.

1994 Jongens waren we, naar Nescio. Samenwerking met De Gebroeders Flint. Met Bert Bunschoten, Stef van den Eijnden, Wigbolt Kruijver. Regie: Joep Kruijver
 
1997 Plotto. Over Alfred Hitchcock; geschreven door Henri Overduin en geregisseerd door Michael Helmerhorst. Met Bert Bunschoten, Joep Kruijver en Wigbolt Kruijver.

1998 Een avond met Wiebe, Sietze, Wietze, Siebe en Tsjibbe. Opnieuw in samenwerking met de Gebroeders Flint. Regie: Aike Dirkzwager, Muziek: Paul Prenen en Rob Boonzaijer. Spel en muziek: Bert Bunschoten, Stef van den Eijnden, Joep Kruijver, Wigbolt Kruijver, Felix Strategier en Fran Waller Zeper.

1998 Het verjaardagsfeest (Geen Pinter); geschreven door Bouke Oldenhof. Met: Bert Bunschoten, Wigbolt Kruijver, Joep Kruijver, Fran Waller Zeper, Wimie Wilhelm en Elsje de Wijn. Regie: Aike Dirkzwager.

2001 De Glazen Kin, geschreven door Louis Ferron. Spel: Bert Bunschoten, Jan Heijer, Joep Kruijver, Wigbolt Kruijver. Regie: Aike Dirkzwager.

2001 Herneming Kaaljakkers, in verband met 25-jarig bestaan

2002 De Thuiskomst van Harold Pinter. Met Bert Bunschoten, Bas Heerkens, Jan Heijer, Joep Kruijver, Wigbolt Kruijver en Simone Snel. Regie: Aike Dirkzwager.